Có 5 loài lan rất giống nhau về thân, lá, nhưng hoa lại khác nhau. Đó là: Catasetum, Chysis, Clowesia, Cynoches và Mormodes. Vậy chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu về các loài lan này.

Catasetum viết tắt Ctsm

Cây mọc ở Nam Mỹ, có khoảng 110 giống. Dò hoa mọc từ đáy thân. Hoa có 2 thứ đực và cái. Hoa đực có thể bắn phấn hoa ra tới 2,5 th. Thân dài 30-40 phân giống như điếu xì gà, lá mềm và dài 30-40 phân, rộng 10-15 phân. Hoa nở vào mùa hè thu. Catasetum pileatum là một trong những giống lan phổ thông nhất.

Ctsm. pileatum Ảnh: www.aos.org	Ctsm. barbatum Ảnh: en.wikipedia.org
Ctsm. tenebrosum Ảnh: commons.wikimedia.org

Chysis viết tắt Chy.

Cây mọc ở Nam Mỹ có 5-7 giống, nhưng trên thương trường chỉ thấy có 3 giống. Thân dài 30-40 phân giống như điếu xì gà, rụng lá khi ra hoa. Dò hoa mọc từ đáy thân củ, cùng một lúc với mầm non. Hoa có nhiều mầu sắc khác nhau.

Chysis aurea Ảnh: www.microplanta.com	Chysis bractescens Ảnh: www.merkleorchids.com
Chysis limminghei Ảnh: www.rv-orchidworks.com

ClowesiaLindley 1843

Loài lan này có 6 giống mọc từ miền nam Mễ Tây Cơ cho đến Venezuela. Cây và hoa lá trông giống như Catasetum, nhưng thân ngắn hơn. Lá 4-5 chiếc, rụng vào mùa Thu. Chùm hoa mọc ở gốc, hoa lưỡng tính rất thơm.

Clowesia dodsoniana Ảnh: Orchid species	Clowesia rosea Ảnh: Flickr’s.com
Clowesia russelliana Ảnh: edit.ne.jp

Cycnoches viết tắt Cyc.Cây mọc ở Nam Mỹ có khoảng 25 giống. Thân giống như điếu xì gà, rụng lá khi ra hoa. Dò hoa mọc từ giữa thân cây hay gần ngọn. Hoa có có cả đực lẫn cái cùng môt chùm hoa, Hoa đực có cọng dài và cong, lâu tàn hơn loài Catasetum và thường có hương thơm.

Xem thêm bài viết: Cycnoches (Lan Thiên Nga) tại đây

Cynoche lodigesii Ảnh: www.rv-orchidworks.com	Cynoche pentadactylon Ảnh: www.flickr’s.com
Cynoche ventricosum Ảnh: orquidariovirtual.com

Mormodes viết tắt là Morm

Loài lan này gồm khoảng 70-80 giống mọc tại các quốc gia từ Mễ Tây Cơ cho đến Argentina. Cây lan này thân thường nhỏ hơn các loài khác và co tới 5-6 lá. Dò hoa mọc từ đáy củ đặc biệt là lên thẳng chứ không cong và cũng có hương thơm.

Mormodes dressleri Ảnh: Panama Orchids	Mormodes flavida Ảnh: Panama Orchids

CÁCH TRỒNG

Những loài lan kể trên có cách trồng gần giống như nhau:

ÁNH SÁNG
Lan ưa có nhiều ánh nắng, tương tự với loài Dendrobium, vì lá mỏng nên không chịu được nắng trực tiếp ở ngoài trời.

NHIỆT ĐỘ
Vì mọc ở xứ nóng cho nên lan ưa nhiệt độ ban ngày từ 80-90°F(26-32°C) và ban đêm từ 60-65°F (15-18°C) vào mùa Đông nhiều cây không chịu được lạnh dưới 60°F (15°C).

THAY CHẬU
Lan ưa thay chậu mỗi năm và thời gian tốt nhất để thay chậu là vào mùa Xuân khi cây non bắt đầu mọc. Hãy đợi khi cây ra rễ chừng 3-4 phân mới trồng. Có thể tách lan ra từng cây một nếu thân cây mập mạp khỏe mạnh. Nếu không muốn thay chậu hàng năm hãy trồng trên miếng dương sỉ hay trên miếng vỏ cây. Dưới đây là hợp chất mà nhiều người cho là có kết quả tốt đẹp:

Trộn đều 4 thứ kể trên, dùng chậu đất, miệng rộng 12 phân hay 6″, khoét thêm lỗ ở đáy chậu cho dễ dàng thoát nước. Bỏ vào khoảng ½ chậu nhưng mảnh vỡ hay đá lớn, lấy một nhánh cây mới nhất đặt vào giữa chậu rồi cho hợp chất kể trên vào. Nén xuống nhưng đừng quá chặt và đừng vùi quá sâu, đáy của thân cây phải ngang bằng với chất trồng hơi ẩm nhưng không quá ướt. Không tưới trong vòng 3-4 ngày, sau đó tưới và bón phân.

TƯỚI NƯỚC
Vì lan chỉ mọc mạnh trong một thời gian ngắn cho nên cần tưới nhiều nước khi cây non bắt đầu có lá, Khi thân cây đã ngừng tăng trưởng tưới bớt đi và ngưng hẳn khi lá cây úa vàng và bắt đầu rụng. Thỉnh thoảng nên phun nước cho thân cây khỏi bị teo lại. Nếu tưới nhiều trong giai đoạn này thân cây sẽ bị thối và chết.

BÓN PHÂN
Khi cây non ra lá bắt đầu bón phân 30-10-10 hàng tuần, bón thưa đi khi thân cây đã lớn và đổi sang 10-30-20 vào mùa Thu.

GIAI ĐỌAN NGHỈ NGƠI
Sau khi hoa tàn hay lá bắt đầu rụng và đó là dấu hiệu cây lan đi vào giai đoạn nghỉ ngơi dưỡng sức. Hãy tưới nước bớt đi, khoảng 3 tuần mới tưới một lần, không bón phân và chỉ phun nước cho thân cây khỏi bị khô. Thời gian này có thể lấy lan ra khỏi chậu, rũ hết chất trồng rồi bỏ vào một chậu đất, thỉnh thoảng phun nước cho thân cây khỏi bị khô.

Lan hay bị loài rệp nhện (spider mites) tấn công cho nên cần để ở chỗ thoáng gió và phun thuốc như Avid, Floramide, Tetra san v.v…

Tháng 6-2013
Trạch Lan

Tên bài viết gốc: “Catasetum: Loài lan nào đây?”; hoalanvietnam.org