Tìm hiểu về Lan hài Hồ Chí Minh
1. Paphiopedilum Delenatii (cây đặc hữu của Việt Nam)
Năm 1922, nhà thực vật học người Pháp tên là Poilane đã phát hiện ra một cây lan hài màu tím ở Nha Trang và đem về Pháp cho Giám đốc vườn hoa Saint Cloud là ông M. Delenat nuôi trồng. Cây lan này nở hoa vào năm 1924 và được đặt tên là Paphiopedilum Delenatii. Cây lan Delenatii mọc ở các núi đá granite ở độ cao 750-1.500 m ở Khánh Hòa, có lá to khoảng 20 cm, có 5-7 lá, nhánh hoa cao khoảng 22 cm, hoa có đường kính khoảng 8 cm và nở vào tháng 12.
Bị quên lãng bởi chiến tranh, sau năm 1975, một số nhà sưu tầm cố gắng tìm kiếm lan Delenatii ở Khánh Hòa, nhưng không thể thấy bóng dáng loài cây này. Lan Delenatii được xem như đã tuyệt tích.
Bất ngờ, vào năm 1990, các nhà sinh vật lại tìm thấy lan delenatii trong những cây lan xuất cảng làm được liệu ở Trung Quốc. Kể từ đó, giống lan hài này đã được phục hồi.
2. Paphiopedilum Vietnamense (cây đặc hữu của Việt Nam)
Năm 1998, một giống lan hài mới được phát hiện ở Cao Bằng và được 2 nhà trồng lan người Đức là Olaf Gruss và Holger Perner đặt tên là Paphiopedilum Vietnamense. Cây lan Vietnamense mọc ở núi đá vôi trên độ cao 350-550 m, có 3-5 lá, nhánh hoa cao khoảng 25 cm, hoa có đường kính 10-12 cm và nở vào tháng 3.
Tại thời điểm này cây Paphiopedilum Vietnamense rất hiếm gặp, trên thị trường châu Âu những cây lan Vietnamense được bán với giá tương đương 5.000 USD một cây.
3. Paphiopedilum Ho Chi Minh
Năm 1999, một nhà trồng lan người Đức tên là Popow đã nhân giống cây lan Delenatii với cây lan Vietnamense như đã mô tả ở trên. Đến năm 2002, cây con nở hoa và được Popow đặt tên là Paphiopedilum Ho Chi Minh. Cây lan hài Hồ Chí Minh dễ trồng, dáng cây tốt, mau ra hoa, hoa to có màu từ hồng đến đỏ với hình dáng tuyệt hảo. Cây lan hài Hồ Chí Minh là sự kết hợp giữa hai vẻ đẹp của cây lan Delenatii (cây mẹ) và cây lan Vietnamense (cây cha), một vẻ đẹp Á Đông thuần túy.
Ông Đỗ Khắc Tài nhận xét: “Dễ trồng, dáng cây tốt, mau ra hoa, hoa to có màu từ hồng đến đỏ với hình dáng tuyệt hảo, cây lan hài Hồ Chí Minh là sự kết hợp giữa hai vẻ đẹp của cây mẹ và cây cha, một vẻ đẹp Á Đông thuần túy”.
Tuy nhiên, Hiệp hội hoa lan quốc tế chưa công nhận tên gọi này. Khi Popow đem mẫu lan hài Hồ Chí Minh đi chứng nhận, ông không xuất trình được giấy tờ hợp pháp của cây cha và cây mẹ bởi vì cả hai loài cây này đều nắm nằm trong danh sách cấm xuất cảng của CITES (Công ước quốc tế về buôn bán các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp).
Vì vậy tên gọi chính thức của loài lan hài này cho đến nay vẫn được mặc định là Paph. delenatii x Paph.vietnamense, có nghĩa là loài lai giữa lan delenatii và lan vietnamense.
Dù vậy, các nhà sưu tầm hoa lan và các nhà phân loại học chẳng mấy khi sử dụng tên gọi dài dòng đó. Họ chỉ gọi loài hoa quý phái có nguồn gốc Việt Nam bằng một cái tên mộc mạc: Paphiopedilum Ho Chi Minh – lan hài Hồ Chí Minh.
Cái tên này một lần nữa được khẳng định vào năm 2008, khi nước Cộng hòa Djibouti (một nước thuộc địa cũ của Pháp ở Đông Phi) phát hành một mẫu tem giới thiệu loài lan hài mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh (Paphiopedilum Ho Chi Minh).
Tìm hiểu về Lan hài Hồ Chí Minh; sưu tầm và tổng hợp
Xem thêm các bài viết:
1. Tìm hiểu về lan Hài
2. Cách trồng lan Hài